Samen Ouder Worden deelt kennis en ervaring over samenwerken

Hoe kun je als vrijwilligersinitiatieven gezamenlijk optrekken in het samenspel met grote formele aanbieders van zorg en welzijn? Hoe behartig je gezamenlijk je belangen richting een gemeente die moet bezuinigen? Hoe ga je tegelijkertijd om met de alsmaar groeiende vraag? Hoe ontwikkel je van een praktisch ingestoken netwerk tot een strategische partner die lokaal de beleidsagenda mee kan bepalen? Op dit soort vragen vonden de ongeveer 35 lokale leer- en ontwikkelpraktijken van Samen Ouder Worden de afgelopen vier jaar antwoorden.

Julia Muller is regiomanager bij Handjehelpen en projectleider bij het NIZU, het Netwerk Informele Zorg Utrecht. Ze begeleidde de lokale praktijk in Utrecht, die inmiddels is afgerond. ‘Startende initiatieven in andere gemeenten wisten me te vinden en vroegen me naar mijn ervaringen binnen het NIZU, dat al tien jaar bestaat. Bijvoorbeeld als ze een vergelijkbaar netwerk van informele initiatieven en vrijwilligersorganisaties wilden beginnen. Hieruit ontstonden er steeds meer contacten en ik merkte dat ik een soort spil naar andere gemeenten werd.’

Community of Practice

Om deze incidentele vraagbaakfunctie uit te bouwen tot een structurele manier om kennis te borgen en ervaringen uit te wisselen, maakt Samen Ouder Worden hier in de tweede fase ruimte voor, onder meer met een zogeheten Community of Practice (CoP). Julia begeleidt die, samen met Willem-Jan de Gast van Samen Ouder Worden. Willem-Jan legt uit: ‘Twee wezenlijke kenmerken van een CoP zijn dat de deelnemers zelf de thema’s van de bijeenkomsten bepalen én dat het niet alleen een praatclub is, maar dat het ook acties oplevert, zowel gezamenlijk als in de lokale context.’

Aan de lopende CoP doen acht deelnemers mee: twee praktijken vanuit Samen Ouder Worden en zes andere geïnteresseerde netwerken informele zorg. ‘Op veel plekken is het vrijwilligerswerk nog erg versnipperd’, zegt Julia, die dat woord eigenlijk liever niet gebruikt, maar: ‘Het is wel wat er feitelijk aan de hand is. De thema’s voor de lopende serie van vijf bijeenkomsten zijn dan ook zeker voorstelbaar, zoals: Hoe werk je gezamenlijk aan continuïteit? Hoe ziet de ideale kerngroep eruit en welke taken horen daarbij? Hoe maak je je impact meetbaar?’

Cadeautje

Over de continuïteitsvraag ging het onlangs in de bijeenkomst, vertelt Julia: ‘De bezuinigingen die er aan zitten te komen leveren voor de meeste deelnemers aan de CoP echt een worsteling op. Hoe kunnen wij ons daarin positioneren, vragen ze zich af. We hebben het daarom bijvoorbeeld gehad over hoe je als vrijwilligersinitiatieven een krachtige gezamenlijke boodschap kunt formuleren. Een boodschap waarmee we met gemeenten het gesprek aan kunnen gaan over bezuinigingen en wat er wegvalt als die op het ‘cement van de samenleving’ zou gaan bezuinigen.’

Het NIZA (Netwerk Informele Zorg Apeldoorn) is een van de deelnemers aan de CoP, vertelt Willem-Jan. ‘Zij hadden als netwerk al een brief naar de gemeente gestuurd met hun gezamenlijke standpunt. Dat is krachtig. Die brief hebben ze gedeeld met de andere deelnemers aan de CoP. Dat is heel waardevol voor hen.’ Volgens Willem-Jan laat dit goed de positieve werking van een CoP-verband zien: ‘Het onderlinge vertrouwen is groot. Mensen delen er met een gerust hart hun worstelingen. En dus ook hun inzichten en, zoals in het geval van Apeldoorn, een gezamenlijk product. Niemand van ons heeft de wijsheid in pacht, maar we delen graag wat we wel weten.’  Julia vult aan: ‘Een van de deelnemers noemde het echt een cadeautje dat anderen die met dezelfde vraagstukken te maken hebben met je meedenken.’

Strategisch versus praktisch

Een ander belangrijk thema dat aan de orde kwam in de CoP, is het verschil tussen strategische en praktische vraagstukken. ‘Dit loopt in de praktijk vaak door elkaar heen’, zegt De Gast, ‘en dat is niet zo efficiënt. Op basis van de verhalen die gedeeld werden lijkt de logica dat er een kerngroep ontstaat die zich steeds meer op het overkoepelende niveau gaat richten, en daarnaast praktische werk- en themagroepen. Het werd ook duidelijk dat alle leden vertrouwen moeten hebben in de kerngroep, en daarbij helpt het als er afspraken gemaakt worden over zaken als een rouleringssyteem en over hoe de besluitvorming verloopt.’

Universele waarde

Samen Ouder Worden richt zich, uiteraard, op inzet voor en door ouderen. De kennis en ervaringen die dat oplevert, zijn echter vaak niet enkel specifiek van toepassing bij ouderen, maar van universele waarde. Behalve via de CoP borgt en ontsluit Samen Ouder Worden die ook via een serie van drie webinars. Deze zijn vooraf opgenomen en zijn op elk gewenst moment terug te kijken.

Julia en Willem-Jan produceerden de webinars en presenteren de eerste aflevering. ‘Omdat Julia regelmatig dezelfde vragen voorgelegd kreeg, hebben we bedacht om de meest gestelde vragen en onderwerpen op film te zetten, zodat ze gemakkelijk en voor meer mensen beschikbaar zijn’, vertelt Willem-Jan. Ze putten daarbij allebei ook uit de publicatie Leidraad Lokaal samenwerken, geschreven door Willem-Jan, over de geleerde lessen van de eerste vier jaar van Samen Ouder Worden.

Gastsprekers

Voor het tweede en derde webinar zijn gastsprekers uitgenodigd. Esther Kersten is ambassadeur informele zorg in Utrecht en zij neemt de kijkers in de tweede aflevering mee in hoe ze dat in haar dagelijks werk doet. Karin Gasselink is de coördinator van het netwerk in Apeldoorn. In het derde webinar laat zij samen met Muller stapsgewijs zien hoe je een netwerk opbouwt en verduurzaamt.

Bekijk de webinars