5 fabels en feiten rondom levensvragen van ouderen

Werk jij in de zorg en ondersteuning voor ouderen? Grote kans dat je te maken krijgt met levensvragen van ouderen. Dit zijn vragen over de zin en bedoeling van ons leven. In een interview met het Tijdschrift voor Verzorgenden (TvV) vertelt Rinske Boomstra over de fabels en feiten rondom levensvragen. Ook geeft zij een aantal tips om hier als professional mee om te gaan.

De tekst hieronder is een samenvatting van het interview met Rinske. Zij was expert levensvragen bij Vilans en werkt tegenwoordig bij Agora. Je kunt het volledige artikel downloaden in PDF. Dit bestand vind je onderaan deze pagina bij Downloads. 

Hieronder lees je een aantal fabels en feiten uit het artikel. Een fabel is iets wat niet waar is. Een feit is wel waar.  

Levensvragen horen gewoon bij ouder worden  

Fabel: Wat beteken ik voor anderen? Wat wil ik nog in het leven? Hoe doe ik ertoe? Iedereen stelt zichzelf deze vragen, leeftijd speelt daarin geen rol. Maar ouderen hebben bijvoorbeeld al afscheid moeten nemen van hun partner en een actief leven. En zij hebben misschien hulp nodig van zorgverleners. Dit zijn allemaal situaties die levensvragen kunnen versterken.  

TIP: Herken wat een cliënt nodig heeft. Je hoeft niet altijd iemand op te vrolijken wanneer iemand zich eenzaam voelt: ‘Wat vervelend dat u zich zo voelt’, kan een ander gesprek beginnen. Dit past misschien beter bij het eenzame gevoel dat iemand heeft.  

Levensvragen kunnen verborgen zijn  

Feit: ‘Levensvragen kunnen vaak verborgen zitten in andere klachten’, vertelt Rinske.  

TIP: Het vraagt tijd, aandacht en durf om te herkennen hoe een cliënt zich voelt. Vraag door en zeg bijvoorbeeld: 'Ik heb het gevoel dat u ergens mee zit’. 

Het is te druk om over levensvragen te praten  

Fabel: Rinske: 'Omgaan met levensvragen zit meestal niet in meer tijd. Het zit wel in echte aandacht en echt contact. Er “zijn” hoort bij je werk.’  

TIP: Een officieel moment voor echte aandacht is niet nodig. Tijdens de verzorging kun je met de cliënt meedenken. Bijvoorbeeld hoe hij het graf van zijn dochter kan bezoeken.  

Het hoort niet bij mijn werk  

Fabel: Goede ouderenzorg gaat verder dan de lakens verschonen. Ouderen beoordelen de zorg vaak op de relatie die ze hebben met de zorgmedeweker.  

TIP: Gebruik de Kwaliteitsstandaard Levensvragen. Deze is opgenomen in het Register van Zorginstituut Nederland. Wat betekent dit? Goede kwaliteit van omgaan met levensvragen is volledig onderdeel geworden van goede kwaliteit van (ouderen)zorg.  

Familie kan veel betekenen bij levensvragen  

Feit: De familie is een bron van kennis. Rinske: ‘Je kan de kinderen vragen of ze willen meedenken. Bijvoorbeeld over hun vader die vaak mompelt zich zo zinloos te voelen. Wat zijn gewoontes of hobby’s van vroeger? Was hij mens van de stad of was hij graag buiten? Welke rol speelde het geloof?'  

TIP: Wordt de cliënt opgenomen in een instelling? Begin niet meteen veel vragen te stellen. Geef dan eerst aandacht aan de emoties van de familie. Op die manier werk je aan een goede basis met familieleden. Daardoor kun je makkelijk contact met hen zoeken bij levensvragen.  

Wat zijn levensvragen en welke rol spelen ze in je werk?  

Levensvragen zijn vragen over de zin en bedoeling van ons leven. Deze vragen vertellen je over de behoeften, wensen en mogelijkheden van de cliënt. Wat betekent dit voor het dagelijks leven?  

• Wat houdt iemand bezig? 
• Wat doet iemand verdriet? 
• Wat maakt iemand gelukkig? 
• Wat geeft iemand steun in het leven? 
• Wat vindt iemand vervelend? 

Daaronder liggen vaak grotere vragen over ons bestaan. Dit soort grote vragen worden ook wel existentiële vragen genoemd. Hoe kijkt iemand terug op het leven? En hoe kijkt iemand vooruit naar het einde?  

• Het volledige artikel over ‘fabels en feiten rondom levensvragen’ vind je onderaan dit artikel bij Downloads. 

Meer informatie  

• Website Tijdschrift voor Verzorgenden  
• Kwaliteitsstandaard Levensvragen  
• Lees het interview met Christien Begemann: ‘Levensvragen van ouderen’. Dit gaat over levensvragen en de Kwaliteitsstandaard Levensvragen.