Keuzehulp helpt mensen aan juiste hulpmiddel voor aan- en uittrekken steunkousen

De keuzehulp van de Vilans Hulpmiddelenwijzer helpt mensen bij een goede keuze voor een hulpmiddel om zelfstandig steunkousen en therapeutische elastische kousen aan en uit te trekken. Hierdoor ervaren zij meer zelfstandigheid. Daarnaast verlicht het de zorg en bespaart het zorgkosten.

Projectleider van de Vilans Hulpmiddelenwijzer Erik de Jeu: ‘We tonen 11 hulpmiddelen voor het aan- en uittrekken van elastische kousen. Het is fijn dat er zoveel mogelijk is, maar dat maakt de keuze ook lastig. Zeker wanneer je als bezoeker niet goed weet waar je op moet letten. De uitgebreid geteste keuzehulp maakt dit proces met een aantal vragen heel behapbaar.’

Keuzehulp steunkousen en therapeutische elastische kousen

Aan de hand van de antwoorden krijgt de bezoeker verschillende mogelijkheden in beeld. De keuzehulp helpt hen om zich te oriënteren, waarna zij de daadwerkelijke keuze al dan niet in gesprek met een professional maken. Achter de vereenvoudigde presentatie van de keuzehulp, zit een wereld aan kennis.

De keuzehulp is namelijk een uitkomst van een groter onderzoek naar een optimale werkwijze van professionals om bij de inzet van hulpmiddelen ondersteuning te bieden. Het onderzoek wordt gefinancierd door ZonMw en verschillende organisaties zijn betrokken. Zuyd Hogeschool is de coördinator van het onderzoek.

Veel mensen geholpen

Erik: ‘We weten dat de tips voor het aan- en uittrekken van de kousen heel vaak worden bekeken op de Hulpmiddelenwijzer. We verwachten dan ook dat de keuzehulp heel veel mensen gaat helpen.’ We weten namelijk dat In Nederland 372.700 mensen therapeutische elastische kousen dragen. Ongeveer 12% van deze groep is afhankelijk van de hulp van zorgmedewerkers bij het aan- en uittrekken van de kousen (Zorginstituut Nederland, 2022).

Hulpmiddelen worden nog niet optimaal ingezet

Edith Hagedoren is docent aan de opleiding ergotherapie van Zuyd Hogeschool en onderzoeker op het gebied van ondersteunende technologie in de zorg. ‘We zien dat er hulpmiddelen zijn voor het aan- en uittrekken van kousen, maar dat die nog steeds niet optimaal worden ingezet. Het gevolg is dat mensen kousen niet zelfstandig kunnen aan- en uittrekken. Dit vermindert hun kwaliteit van leven. Als mensen ervoor kiezen geen kousen te gebruiken, kan er bovendien vervolgschade ontstaan.’

Meer zelfstandigheid voor gebruiker

Voor gebruikers is het fijn om zelfstandig kousen aan en uit te trekken omdat ze daardoor meer autonomie behouden. Edith: ‘Iemands dagindeling kan in stand blijven omdat er niet op de thuiszorg gewacht moet worden. Bijvoorbeeld als je van plan bent om ’s avonds naar een verjaardag te gaan of ’s morgens eerder wil opstaan.’

Daarnaast betekent het niet zelfstandig aan- en uittrekken van kousen hogere zorgkosten. En dat er meer druk komt te liggen bij mantelzorgers en zorgprofessionals. Maar dit gegeven is soms nog onbekend bij cliënten van de thuiszorg. Dit blijkt uit een reactie van een deelnemer aan het onderzoek van Zuyd Hogeschool naar de impact van het dragen van therapeutische elastische kousen.

‘Deze mevrouw voelde zich bezwaard over de kosten van de aanschaf van een elektrisch hulpmiddel voor het uittrekken van de kousen’, vertelt Loek van der Heide. Ze is ook onderzoeker bij Zuyd Hogeschool en docent bij de opleiding fysiotherapie. ‘Ze voelde zich dan ook een dure klant van haar zorgverzekeraar. Maar wat ze zich niet realiseerde is dat de thuiszorg uiteindelijk veel meer kost. Welk hulpmiddel je ook inzet, het is altijd goedkoper dan de inzet van de thuiszorg. Zelfs met de inzet van het duurste hulpmiddel, heb je dat in 3 maanden terugverdiend.’

Van eenvoudig naar minder eenvoudig hulpmiddel

Edith: ‘De keuzehulp gaat bovendien uit van het stepped care model. Dit betekent dat je altijd eerst bij het minst complexe en goedkoopste hulpmiddel uitkomt. Zo is een elektrisch hulpmiddel niet nodig als je bijvoorbeeld ook met een glijzak je kousen aan- en uitkrijgt.’

Keuzehulp is er ook voor professionals

De keuzehulp kan ook professionals ondersteunen. Zo weten we dat zorgmedewerkers het aantrekken van steunkousen ervaren als een van de meest belastende taken in hun dagelijkse werk. De keuzehulp kan hen helpen bij de advisering van deze hulpmiddelen. Edith: ‘Professionals kennen niet alle nuanceverschillen tussen de verschillende producten. Het ene product is bijvoorbeeld wel eenhandig te gebruiken en een ander niet. En voor het ene product heb je meer kracht nodig om de kous op te spannen dan bij het andere.’

Nieuwe werkwijze voor professionals

De keuzehulp is onderdeel van een groter onderzoek naar de optimale werkwijze voor professionals die mensen ondersteunen bij de inzet van de hulpmiddelen. Edith: ‘We verwachten dat meer mensen zelfstandig kousen kunnen aan- en uittrekken als ze een passend hulpmiddel hebben en beter begeleid worden. Samen met cliënten, alle betrokken zorgprofessionals en een zorgverzekeraar hebben we een nieuwe werkwijze ontwikkeld.’

Edith: ‘Momenteel experimenteren we met deze werkwijze waarin bijvoorbeeld de compressietherapeut extra kan oefenen met mensen om de hulpmiddelen goed te gebruiken. Dit kan voorkomen dat deze mensen worden doorverwezen naar ergotherapie of thuiszorg. Het voordeel is dat zij zo door één en dezelfde zorgverlener worden geholpen en niet onnodig hoeven te wachten omdat er een wachtlijst voor ergotherapie is. In complexe situaties worden mensen uiteraard nog wel doorverwezen naar een ergotherapeut.’

Trots

Edith: ‘We zijn er trots op dat we de keuzehulp vooruitlopend op de resultaten van het onderzoek kunnen lanceren en dat we gebruik mogen maken van een kenniskanaal als Vilans. Zo kunnen we veel meer mensen bereiken.’ Loek: ‘Wat ik verder mooi vind, is dat je aan de keuzehulp niet ziet hoe complex de variatie is in hulpmiddelen. Door de keuzehulp lijkt de selectie namelijk heel eenvoudig en daardoor is die hartstikke gebruiksvriendelijk!’

Over het onderzoek

Het onderzoek ‘Doelmatigheid van een geoptimaliseerd verstrekkingsproces van “aan- en/of uittrekhulpmiddelen voor therapeutisch elastische kousen”’ wordt gecoördineerd door Zuyd Hogeschool en is een samenwerking van Maastricht University, Erasmus MC, Nederlandse Vereniging CompressieZorg, NL Net, Harteraad, Ergotherapie Nederland, Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie binnen de Lymfologie en Oncologie, Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten, Maastricht UMC+, CZ en Vilans.