Aanpak Even Buurten

Stappen Even Buurten

Even Buurten beslaat 6 stappen:

1. De wijk definiëren en in kaart brengen. Stel de grenzen van de wijk vast vastgesteld. Geografische en organisatorische elementen zijn hierbij bepalend. Soms sluit dit aan bij de indeling van sociale wijkteams. Uiteindelijk zal de definitie nooit ver afliggen van de grenzen die voor sturing en financiering belangrijk zijn. 
2. Netwerken. Wie zijn sleutelfiguren en professionals in de wijk? Zij weten welke ouderen hulp nodig hebben. Maak Even Buurten bekend via verschillende communicatiekanalen. Zo zorg je ervoor dat buurtbewoners vertrouwen krijgen en informatie delen.
3. Signaleren van problemen. De spil krijgt informatie over ouderen die ondersteuning nodig hebben via sleutelfiguren, andere zorgprofessionals, andere buurtbewoners, tijdens wijkactiviteiten of door het inzetten van een vragenlijst.
4. Probleem verhelderen en aanpakken. Ga met de oudere in gesprek. Bekijk of het informele netwerk een oplossing kan bieden of dat moet worden doorverwezen naar professionele hulp.
5. Wijkactiviteiten organiseren. Organiseer activiteiten om ouderen te bereiken, contact te leggen met sleutelfiguren en contacten tussen bewoners te versterken. Versterk bij voorkeur bestaande initiatieven.
6. Evaluatie en borging. Evalueer de geboden oplossingen én de aanpak door de spil.

Toolbox Even Buurten

Maak gebruik van de Toolbox Even Buurten (zie Downloads). De toolbox is gemaakt voor bestuurders en beleidsmakers van gemeenten en zorg- en welzijnsorganisaties. Het geeft handvatten om Even Buurten uit te voeren als tijdelijk project of als definitieve werkwijze. Met de kernbegrippen, de werkwijze, organisatiemodellen, financieringsmogelijkheden, de voordelen en ervaringen.

Randvoorwaarden

Wil jij aan de slag met Even Buurten? Dit zijn de belangrijkste randvoorwaarden:

• Het geven van gecoördineerde zorg en ondersteuning is een complex en dynamisch proces dat integratie vereist op micro-, meso- en macroniveau.
• Succesvolle integratie vereist tijd, coördinatie en brede betrokkenheid op alle niveaus.
• Voor een integrale wijkaanpak moet er sprake zijn van gedeelde normen en waarden van burgers, mantelzorgers, spillen, professionals, vrijwilligers, welzijnsorganisaties, zorginstellingen, de gemeente, verzekeraars en de overheid.
• Er is een wijkgerichte visie nodig die verder reikt dan de belangen van verschillende zorg- en welzijnspartners.
• Ondersteuning van spillen door de organisaties in hun spiltaken en niet alleen in hun reguliere taken als zorg- of welzijnswerkers.
• Het is van belang om de continuïteit in de wijkgerichte samenwerking te waarborgen.
• Structurele inbedding van samenwerkingsrelaties is belangrijk, op zowel uitvoerend als institutioneel niveau.
• Burenhulp op grote schaal ontstaat niet vanzelf, daar is een georganiseerde integrale wijkaanpak voor nodig.
• Zonder de betrokkenheid van burgers zelf komt een integrale wijkaanpak niet tot stand.
• Ondernemende spillen die bekend zijn met de buurt zijn cruciaal voor de betrokkenheid van buurtbewoners.
• Belangrijke competenties van de spil zijn samenwerken (verbindingen leggen) en ondernemen (proactief handelen, kansen zien en doorpakken).
• Geef een wijkgerichte aanpak de tijd om zich te bewijzen: winsten in (kosten)effectiviteit zie je pas op langere termijn.
• Meten is weten en beïnvloeden: blijf het welzijn van ouderen op wijkniveau monitoren.
• Draagvlak en een startorganisatie. Breng een groep stakeholders bij elkaar die geloven in de meerwaarde en haalbaarheid en die een startorganisatie willen en kunnen opzetten. Hierbij hoort ook het afstemmen met bestaande zorg- en welzijnspartijen en op zoek gaan naar (kandidaat) uitvoeringsorganisaties. 
• Inzet van en ondersteuning door ervaren professionals voor het uitoefenen van de spilfunctie. Spillen moeten worden opgeleid, zij moeten de wijk goed kennen en zij moeten het vertrouwen kunnen winnen van ouderen. 
• Commitment van lokale organisaties op het gebied van zorg, welzijn en wonen: benader de professionals van organisaties die in de wijk actief zijn om sleutelfiguren aan te wijzen. Lokale organisaties spelen zelf ook een rol bij het signaleren van kwetsbaarheid.

Werkzame elementen

Dit zijn de werkzame bestanddelen van Even Buurten:

• Het investeren in onderlinge contacten tussen buren en in veiligheid en kwaliteit van de buurt. 
• Het ontwikkelen van integrale ondersteuning in de buurt. Dit bestaat uit zowel formele als informele netwerken.
• Informele ondersteuning is geen vervanging van ondersteuning vanuit formele netwerken maar is een aanvulling.
• Het zorgen voor helderheid van de verschillende rollen van formele en informele ondersteuners en zorgen dat formele en informele netwerken samenwerken.
• Het werken aan een omwenteling in gedachtegang en verwachtingspatroon bij ouderen waarbij het gevoel van ‘recht hebben op’ zorg en ondersteuning afneemt.
• Het werken aan een betere samenwerking binnen het formele netwerk (bijvoorbeeld tussen zorg en welzijn).
• Zorgen dat er meer interactie is tussen de verschillende ondersteuners.
• Continuïteit in de wijkgerichte samenwerking waarborgen.
• Zorgen voor een wijkgerichte visie die verder reikt dan de belangen van de eigen organisatie.
• Behoeften ook op wijkniveau inventariseren rekening houdend met de kwetsbaarheid van ouderen.
• Inzetten van (financiële) prikkels om een wijkgerichte aanpak te stimuleren.
• Blijven monitoren wat ontwikkelingen zijn op wijkniveau: meten is weten en beïnvloeden.

Lees meer over de randvoorwaarden en de aanpak in het onderzoeksrapport ‘Even Buurten: Een wijkgerichte aanpak voor thuiswonende ouderen in Rotterdam’ (pdf).

Waar moet je (als professional) rekening mee houden?

Professionals hebben soms twijfels bij het inzetten van informele ondersteuning. Zij vrezen dat leken onvoldoende betrouwbaar en deskundig zijn. Hierbij speelt ook juridische verantwoordelijkheid.

Professionals van de Even Buurten-aanpak moeten ondersteuning en ruimte van hun werkgevers krijgen.

Professionals moeten wennen aan hun nieuwe werkwijze. Zij zijn als hulpverlener gewend om zelf op zoek te gaan naar oplossingen voor ouderen in een kwetsbare positie. Omdat de verantwoordelijkheid hiervoor nu in eerste instantie bij de wijkbewoners ligt, moeten zij dus vaker ‘op hun handen blijven zitten’.

Waar moet je rekening mee houden bij het gebruik door ouderen en buurtbewoners?

Actieve buurtbewoners moeten bereid zijn de rol van sleutelfiguur op zich te nemen.

Er kan weerstand zijn tegen de inzet van informele netwerken. Sommige ouderen voelen weerstand als ze hun directe sociale netwerk moeten aanspreken (vraagverlegenheid). Het doet afbreuk aan hun gevoel van onafhankelijkheid. Te veel contact kan als sociale controle ervaren worden. 

Soms zien buurtbewoners van elkaar wel dat ze hulp nodig hebben maar aarzelen ze om hulp aan te bieden omdat ze niet bemoeizuchtig willen overkomen (aanbodverlegenheid).

Degene die zorg verleent kan ook overvraagd worden. 

Voor sommige ouderen is het een mentaliteitsverandering dat zij zelf aan zet zijn om langer en zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen. Sommige ouderen zijn nog gewend aan zorgen voor en snel inschakelen van zorg.

Kosten

De kosten van de spillen bedragen gemiddeld € 302 per cliënt per jaar.

En verder

• De Toolbox Even Buurten (pdf) geeft handvatten om Even Buurten uit te voeren als tijdelijk project of als definitieve werkwijze. 
• Samenvatting van de toolbox Even Buurten (pdf).
• Presentatie ‘Hoe je een spil wordt’, dr. Marleen Goumans, Hogeschool Rotterdam.
• Inventarisatie van buurtprojecten in Nederland 
• Zie de eindrapportage voor de lessen voor een integrale wijkaanpak: Even Buurten: De complexiteit van een wijkgerichte aanpak (pdf), o.l.v. prof. Anna Nieboer, iBMG.