Coronamaatregelen en eenzaamheid bij migrantenouderen

Ouderen met een migratieachtergrond voelen zich onder normale omstandigheden al meer eenzaam dan ouderen zonder migratieachtergrond. Hoe kan je hen goede zorg en ondersteuning bieden in tijden van corona? Onderzoekers Joline Verloove en Hanan Nhass van Kennisplatform Integratie en Samenleving (KIS) delen tips uit hun onderzoek naar eenzaamheid onder ouderen met een Marokkaanse achtergrond. Eind april verschijnt dit rapport.

Interviews met migrantenouderen

Uit de interviews met thuiswonende ouderen met een Marokkaanse achtergrond blijkt dat zij (onder normale omstandigheden) gevoelens van eenzaamheid amper expliciet bespreken met familie en hun sociale omgeving.

Ze kaarten deze gevoelens niet aan omdat dit zou impliceren dat zij hun kinderen niet volgens de cultureel-religieuze traditie, waarin zij zélf zijn opgegroeid, hebben opgevoed ofwel geen goed contact met de kinderen hebben. Zo bestaat een mogelijkheid dat zij zichzelf of hun kinderen in diskrediet brengen tegenover de gemeenschap. En juist daar hechten veel ouderen veel waarde aan.

Een andere belangrijke reden dat eenzaamheid niet gemakkelijk bespreekbaar is, is dat ouderen hun kinderen niet willen belasten.

Taalbarrière

Ouderen met een migratie- of vluchtelingenachtergrond zijn door de maatregelen die zijn getroffen om het coronavirus in te dammen ook mogelijk extra kwetsbaar voor eenzaamheid omdat sommigen kampen met een taalbarrière. Het gevolg kan zijn dat belangrijke informatie hen niet bereikt, maar ook niet de vele mooie initiatieven die nu door heel het land worden opgezet. Denk aan het sturen van kaartjes naar ouderen.

Tips om eenzaamheid te herkennen

• Vraag goed door. Bij veel ouderen is er een sterk emotioneel taboe op ondankbaarheid. Met andere woorden: eenzaam of niet; de dankbaarheid wordt er niet minder op. Dit impliceert dat het van cruciaal belang is bij het werken met ouderen met een migratieachtergrond om door te vragen.
• Besteed aandacht aan hoe bepaalde woorden worden uitgesproken. In het geval van ouderen met een Marokkaanse achtergrond: wanneer je aan een oudere vraagt hoe het met hem of haar gaat, dan is het antwoord bijna altijd: ‘Het gaat goed.' Maar hoe wordt dit uitgesproken: blij, verdrietig of gelaten? Hoe is iemands gezichtsuitdrukking en andere non-verbale communicatie zoals lichaamshouding?

Tips om de taalbarrière te overbruggen

• Bied waar mogelijk informatie en voorlichting in eigen taal aan; mondeling geniet de voorkeur boven schriftelijk.
• Vertaal noodzakelijke informatie rondom het coronavirus en zet sleutelfiguren in die de informatie bijvoorbeeld via filmpjes kunnen vertalen. Houd er rekening mee dat sommige ouderen niet kunnen lezen, soms beperkt Nederlands spreken en niet digitaal vaardig zijn.
• Expertisecentrum Pharos heeft op haar website de adviezen en richtlijnen rondom het coronavirus in duidelijke taal op een rij gezet en ondersteund met heldere illustraties.

Vond je dit interessant?

Bezoek dan ook het coronadossier van Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS). Deze tekst is een verkorte versie van een artikel dat eerder in dit dossier verscheen. 

• Bekijk het dossier