Reablement: wat we kunnen leren van Denemarken
Gepubliceerd op: 31-01-2025
Denemarken geldt als het schoolvoorbeeld van reablement: met de oudere zelf werken aan herstel en zelfredzaamheid en zo mensen zo onafhankelijk mogelijk maken van zorg. Die benadering is er zelfs wettelijk geregeld. Met resultaat: ruim 60% procent van de Denen die thuiszorg krijgt, is na maximaal drie maanden weer zelfredzaam, blijkt uit onderzoek van adviesbureau AEF in opdracht van het ministerie van VWS. Hoe doen de Denen dat toch?
Enkele medewerkers van Vilans gingen op studiereis naar Denemarken om die vraag te beantwoorden. Zij kwamen terug met 6 inspirerende inzichten.
1. Beschouw en presenteer reablement als kans
De Denen presenteren het reablement-traject tijdens de intake aan ouderen als een waardevolle kans om de eigen zelfstandigheid te behouden of te vergroten. Mensen kunnen (weer) doen wat voor hen belangrijk is, zonder afhankelijkheid. Deelname is ook niet verplicht; als iemand echt niet wil, wordt hij of zij niet gedwongen. Mensen die wel potentie hebben om te herstellen en zelfredzaam te worden, krijgen ook geen zorgindicatie. In de praktijk komt het zelden voor dat mensen reablement weigeren. Weerstand is er nauwelijks. De mensen zijn blij als ze de kans krijgen aan hun zelfstandigheid te werken.
2. Sluit aan bij motivatie
Zonder motivatie geen succesvol reablement-traject; daarom wordt het niet gestart als iemand echt niet wil. Intrinsieke motivatie is cruciaal voor de bereidheid om zelfstandiger te worden. Het is belangrijk dat de zorgverlener weet wat voor de zorgvrager belangrijk is en waar deze naartoe wil werken. Door daarop te focussen, stimuleren zorgverleners de intrinsieke motivatie.
3. Geef vertrouwen
Wanneer zorgverleners vertrouwen uitstralen en geloven dat mensen zelfredzaam kunnen worden of blijven, helpt dit bij de motivatie en het zelfvertrouwen. Het is wel belangrijk dat dit echt is en dat het realistisch is. Het helpt als zorgverleners benoemen wat ze bij mensen zien wat al goed gaat en waarom ze dit geloven. Aanmoediging en bevestiging van groei zijn hiervoor belangrijk, en het behalen van korte termijnsuccessen door kleine stappen speelt hierbij een belangrijke rol.
Voorbeeld
Een ergotherapeut ziet dat mensen soms onzeker zijn of bang zijn om iets te doen. Bijvoorbeeld een man die graag zijn kleinkinderen naar school wilde brengen, maar twijfelde of hij dit wel kon en of het veilig was. De ergotherapeut zei dat zij geloofde dat het mogelijk was en stelde voor om het samen te proberen en de situatie te oefenen.
4. Maak doelen klein en behapbaar
Kleine, korte-termijndoelen helpen om regelmatig successen te ervaren, wat bijdraagt aan zelfvertrouwen en motivatie. Deze stap-voor-stap benadering helpt hen om geleidelijk meer zelfstandigheid te herwinnen zonder overweldigd te raken.
Voorbeeld
Een mevrouw wilde graag zelfstandig naar de winkel lopen, maar de winkel was zeker 10 minuten lopen. De zorgverlener stelde voor eerst te oefenen om zelfstandig naar de boer op de hoek te wandelen, een oude bekende van mevrouw. Toen mevrouw zelfstandig naar de boer liep, mocht ze meteen op de koffie komen. 'Zo leuk om bekenden te spreken', lachte ze. Het doel werd al snel bijgesteld naar de stad. Na een aantal weken lukte het haar zelfstandig naar de winkel te lopen. Ze kreeg een kaartje van de zorgverlener. 'Ga zo door!'
5. Denk creatief en in oplossingen
Reablement vraagt om een creatieve denkwijze. Hoe denk je in oplossingen in plaats van problemen? Hoe denk je anders, buiten de standaard-kaders?
Voorbeeld
Een man wilde graag met de trein naar zijn broer die ver weg woonde. Om dat te bewerkstelligen, stelden de hulpverleners voor om de treinreis in behapbare stukjes op te knippen, zoals het verkennen van het treinstation en het oefenen met het in- en uitstappen van de trein. Uiteindelijk kon de man zelf naar zijn broer, doordat hij alle stappen om naar zijn broer toe te reizen had aangeleerd.
6. Doe het niet alleen, maar holistisch
Een team van fysiotherapeuten, ergotherapeuten, verpleegkundigen en sociaal werkers werkt samen met de oudere in een reablement-traject. Ieder teamlid brengt zijn of haar eigen expertise in, waardoor het team zowel de lichamelijke als emotionele behoeften van de zorgvrager meeneemt. Hierdoor wordt de hele mens gezien en mist het team belangrijke signalen niet. Ook kunnen zorgverleners in hun kracht staan doordat ze hun vak optimaal uitoefenen.
Over het Deense zorgsysteem
- De overheid betaalt voor basiszorg. Een zorgverzekeraar speelt geen rol.
- Private verzekeringen zijn er voor extra zorg, zoals de tandarts.
- Gemeenten hebben een belangrijke en grote rol in de ouderenzorg. Zij zijn verantwoordelijk voor thuiszorg, verpleeghuizen en sociale diensten.
- In Denemarken staat preventieve zorg centraal.
- Het streven voor iedereen met een zorgbehoefte is zelfstandigheid en onafhankelijkheid. Dit gebeurt via een reablement-traject. Dat is sinds 2015 in de wet opgenomen.
Lees meer over reablement
Vilans brengt een portrettenreeks uit over reablement in de praktijk. De volgende afleveringen zijn al verschenen op onze website:
- Vraag jezelf regelmatig af: ‘Waarom doe ik iets wel of niet?’
- Neem de rust en ruimte om mensen de kans te geven het zelf te gaan doen
- Het is beter om een oudere zelf de deur open te laten doen. Maar dat betekent soms een tijdje wachten in de kou
- Heb ook aandacht voor sociale aspecten van de cliënt: als je niet lekker in je vel zit, verzwak je. Vraag wat iemand graag (weer) zou willen doen
- Je moet het leven dat mensen voorheen hadden zo veel mogelijk laten doorlopen
- Heb respect voor bewoners. Ze zijn dezelfde mens als vroeger. Dat ze meetellen spreekt voor zich: dat mag niet afhangen van of ze iets wel of niet kunnen
- Kijk steeds goed naar de mens die voor je zit: wat kan deze persoon op dit moment wel, en wat niet?
Deel deze pagina via:
