Ouderen maken Gouden Boeken over hun leven

Ouderen die zelf een boek maken over hun leven. Dat is de kern van het kunst- en cultuurproject Gouden Boeken. Kunstenaar Eva Durlacher begeleidt de ouderen daarbij. ‘Want elk leven is het waard om gezien en gehoord te worden.’

‘Acht weken lang werken ouderen in een groep van maximaal twaalf mensen tijdens creatieve teken- en schrijfavonden aan hun eigen Gouden Boek. Ervaring met tekenen, schilderen en schrijven is niet nodig. Mensen werken op losse bladzijden die we binden tot een boek, als een terugblik op iemands leven. Tijdens de lockdowns kunnen we niet op locatie werken. Daarom zijn we online begonnen. Daar is een club van dertig ouderen uit ontstaan die elkaar in wisselende samenstelling wekelijks online treft.’

Instructies

‘Het is verbazingwekkend hoe snel ouderen met een paar goede instructies tot mooie tekeningen komen. Sommigen hebben voor het laatst getekend op de basisschool. Het is een kwestie van doen en goed kijken. Het hoeft geen meesterwerk te worden. Als het de essentie uitdrukt, is dat al heel bijzonder. Om dat te bereiken stel ik vragen, vaak naar details, zoals Hoe zag je slaapkamer eruit? Of je schoenen? Daardoor komen herinneringen terug die interessant zijn om te verbeelden op papier. De combinatie van beeld en tekst is krachtig.’

Effect

‘Elk Gouden Boek is een persoonlijk document van onschatbare waarde. Mensen zijn er trots op. De boeken verbinden. Ze brengen gesprekken op gang met familie en vrienden. Ook werken ze tegen eenzaamheid en depressies. Mensen worden gehoord en gezien. Dat gaat niet over heldendaden, maar juist om de kleine dingen. De boeken tillen mensen op.’

Voor wie?

‘Onze doelgroep zijn ouderen. Van kwetsbare mensen met dementie tot zelfstandig wonende ouderen in de wijk. En van gepensioneerde leraren die terugkijken op hun vak tot mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Ik heb ook getekend met mensen met een Joodse achtergrond die ondergedoken waren of in een kamp hebben gezeten tijdens de oorlog. Dat is heftig, maar ook helend. In de kern gaat het erom dat mensen de rust hebben om terug te kijken. We werven deelnemers via zorginstellingen en via open inschrijving. Ook zijn we actief op sociale media en we sturen persberichten naar lokale kranten.’ 

Prijs

‘In 2019 heeft Haarlem met het programma Haarlems Goud de BNG Bank Lang Leve Kunstprijs gewonnen. Gouden Boeken was daar een onderdeel van. Volgens juryvoorzitter Hedy d’Ancona is dit “een project met hoogwaardig kunstzinnige kwaliteit. Het stijgt uit boven het standaard aanbod”.’

Professionaliseren

‘Mijn belangrijkste tip is: professionaliseer. In het begin deed ik alles alleen. Sinds drie jaar zijn we een stichting en heb ik een collega Debbie Claassen die me helpt met de organisatorische kant en de subsidieaanvragen. Sinds zij er is hebben we kracht gewonnen. Het geeft energie.’

Financiering

‘Subsidies aanvragen blijft een hele klus. Tegelijkertijd ben ik dankbaar dat die subsidies er zijn, want daardoor kan ik dit werk doen. We krijgen subsidie van het Lang Leve Kunst Fonds en in januari doen we een aanvraag voor de langere termijn bij het Fonds voor Cultuurparticipatie. Daarnaast hebben we inkomsten van deelnemers en soms van zorginstellingen. We hebben een boekje met tekenopdrachten gepubliceerd waarmee mensen thuis aan de slag kunnen. Dat is verkrijgbaar via de webshop en daarmee halen we ook inkomsten binnen.’

De toekomst

‘Tot voor kort begeleidde ik alle groepen in mijn eentje. Dat is kwetsbaar. Daarom gaan we mensen opleiden die dit werk ook gaan doen. Zo kunnen we meer ouderen bereiken, ook buiten mijn werkgebied van Haarlem en Amsterdam.’

Droom

‘Met de Gouden Boeken naar Nieuw-Zeeland en Canada. Dat is mijn droom, zodat ook ouderen die vroeger zijn geëmigreerd boeken kunnen maken over hun jeugd in Nederland. Dat is zo waardevol.’

Meer informatie

Op de website vind je meer informatie over Gouden Boeken. Bekijk ook video’s van het project in Haarlem, Schalkhart en een uitzending van het Max Ouderenjournaal. Wil je meedoen als deelnemer of begeleider, neem dan contact op met Eva Durlacher via info@goudenboeken.nl

Heb je een vraag of idee over kunst en ouderen? Aarzel niet om te mailen met ingridsmit@lkca.nl of met angelavandijk@lkca.nl van het LKCA. Zij hebben veel informatie en denken graag met je mee.