15 tips voor de meetlat van ouderen in de praktijk

Niets over ons, zonder ons! Dat was het motto tijdens de leerbijeenkomst Transmurale Zorg op 13 september. Het doel: kennis delen over de Transmurale Zorg om de zorg voor (kwetsbare) ouderen te verbeteren. Over het algemeen is iedereen het eens: de brede kennis die in de wijk aanwezig is, mag meer naar het ziekenhuis.

Toetsingskader 'meetlat van ouderen'

Het toetsingskader, ook wel de meetlat van ouderen genoemd, helpt om te luisteren naar de ouderen zelf. Het ouderenplatform heeft gezamenlijk hun wensen beschreven. Als je wilt starten met een nieuw initiatief of als je je afvraagt of je goed bezig bent kun je de meetlat, uit het toetsingskader, erbij pakken. ‘Als het getoetst is, is het in ieder geval goed geregeld’, zegt Gonny de Vries (ouderenvertegenwoordiger).

• Tip: Google eens op ‘Pact voor de ouderenzorg’. Daar lees je meer over acties om eenzaamheid te signaleren en te doorbreken, goede zorg en ondersteuning thuis te organiseren en de kwaliteit van verpleeghuiszorg te verbeteren.
• Tip: het Seniorvriendelijke ziekenhuis heeft veel raakvlakken met het toetsingskader, maar het toetsingskader geeft meer praktische handvatten.

Toepassen toetsingskader in de praktijk

Linda Hartel (beleidsmedewerker AMC) vertelt hoe je het toetsingskader kunt toepassen in je dagelijks werk. Bij het vernieuwen van de landelijk toepasbare Handleiding Transmurale Zorgbrug konden zij de kritische blik van ouderen goed topassen. Het AMC heeft ook aan de hand van het toetsingskader en gesprekken met het ouderenpanel hun eigen gang van zaken in het ziekenhuis getoetst. Met het idee: doen wij wel waar de ouderen behoeften aan hebben? Ze constateerden een aantal zaken:

De huidige screening sluit onvoldoende aan bij wat de ouderen zelf willen. Linda: 'wij hebben onze eigen screening langs het toetsingskader gelegd en constateerden dat de focus vaak ligt op het medische gedeelte. Door vragen net iets anders te stellen of beter door te vragen krijg je veel meer informatie over iemands situatie. Ook is het belangrijk dat we de afdeling geriatrie op tijd inschakelen om actie te ondernemen naar aanleiding van signalen in de screening.

Tip: sommige problemen zijn ook te herleiden tot eenzaamheid en of isolement. Door breder te kijken kom je hier eerder achter.

Een ander punt dat het AMC opviel: het integraal behandelplan is in de praktijk niet zo integraal als eigenlijk gedacht. Eigenlijk wordt er in het ziekenhuis iemand gemist zoals de wijk de wijkverpleegkundige heeft. Zowel landelijk als binnen het AMC loopt nu een pilot om het functieprofiel van regieverpleegkundige vorm te geven. Deze kan zorgen voor coördinatie binnen en tussen disciplines.

Tip: ga bij eerdere opnamen niet enkel af op opnamen binnen je eigen ziekenhuis: iemand kan ook een spoedopname elders hebben gehad.

Tip: benut de kennis die al aanwezig is bij de huisarts of de wijkverpleegkundige.

Het toetsingskader helpt om een stap terug te doen en kan inspireren tot nieuwe inzichten, aldus Linda. Volgens het toetsingskader zijn de volgende zaken van belang:

Screening op risico’s

Je moet eerst weten wat mensen nodig hebben. Dan pas kun je goede zorg leveren. 

Tip: heb goed in beeld waar je op wilt screenen. Welke personen zijn bijvoorbeeld extra kwetsbaar en verdienen extra aandacht? Bedenk wie dit zijn in jullie regio.

Tip: als je weet wie je wilt screenen, helpt dit om gerichte vragen te bedenken.

Stel een integraal behandelplan op

In het integraal plan kunnen ouderen zelf aangeven wat zij wel of niet willen.

Tip: Ga altijd na of men heeft begrepen wat je zegt.

Tip: gebruik de 3 vragen van samen beslissen:

• Wat zijn de mogelijkheden?
• Wat zijn voor- en nadelen van de mogelijkheden?
• Wat betekent dat in mijn situatie?

Tip: Het is niet alleen de verantwoordelijkheid van de professionals, maar ook van de ouderen zelf om hun wensen kenbaar te maken. Zij moeten natuurlijk wel geïnformeerd zijn. Dit zou je kunnen doen door voorlichting te geven, bijvoorbeeld in ouderenbladen. POH-ers en huisartsen kunnen informatie geven als iemand naar het ziekenhuis gaat. Als iemand plotseling wordt opgenomen, kan de informatie ook worden nagestuurd.

Ga in gesprek over de rol van familie

Niet iedereen wil dat de familie/degene die mee is van alles op de hoogte is en overal bij betrokken wordt.

Tip: stem samen af wat wel/niet besproken wordt met de naasten.

Tip: het gesprek over de rol van de familie wordt vaak vergeten, zorg ervoor dat je al tijdens de anamnese hierbij stilstaat.

Voorbereidingen voor zorg thuis

Gonny vertelt een voorbeeld waarbij al in het ziekenhuis wordt bijgehouden of er bezoek komt, of wat iemand vertelt over activiteiten; deze informatie wordt doorgegeven aan de thuiszorgmedewerkers. Zij kunnen zo ook zien of er een bepaald netwerk is, waar bijvoorbeeld op ingespeeld kan worden.

Tip: Formuleer een Wie ben ik – levensverhaal.

Tip: Ga voordat iemand over gaat naar intramurale zorg bij mensen thuis langs. Zo krijg je een indruk van hoe die persoon is. Iemand kan zich thuis anders gedragen dan in een groep.

Ontslagbrief en toelichting

Gonny geeft aan: Het komt vaak voor, zeker ook bij ouderen, dat je niet onthoudt wat de arts vertelt. Door een goede ontslagbrief voorkom je dat dubbele informatie wordt gegeven.Ook zorg je ervoor dat iemand niet in paniek raakt, omdat de oudere zelf dingen kan nalezen.

Tip: schrijf goed de informatie op die nodig is voor de oudere zelf, maar ook voor zijn naasten en behandelaren. Verwacht niet dat iemand dat zelf wel kan vertellen. 

Niets over ons, zonder ons

Marjan Hurkmans (voorzitter BeterOud) en Gonny de Vries (ouderenvertegenwoordiger) vatten de trend samen: Waar je vroeger als je naar buiten liep veel kinderwagens zag, zie je nu vooral veel rollators en scootmobiels. Er zijn meer ouderen. Het is dus noodzakelijk dat we daar op inspelen. En hoe kun je dat beter doen, dan te luisteren naar de ouderen zelf? ‘Niet over ons, zonder ons’ is het credo.

Dit was voorlopig de laatste bijeenkomst van de leergemeenschap Transmurale Zorg. Houd deze website, onze LinkedIn-pagina in de gaten of abonneer je op de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen binnen dit thema.

Meer lezen

• Transmurale Zorg projectpagina